De zorgvolmacht, een nieuw maar onmisbaar element in een moderne successieplanning.

Nog al te vaak wordt successieplanning louter en alleen bekeken vanuit een fiscaal oogpunt. Het vermogen moet aan de volgende generatie toekomen maar moet zo min mogelijk aangetast worden door welke belastingheffing dan ook. In dat kader wordt vaak beroep gedaan op de figuur van de schenking.

Schenkingen gebeuren reeds op een leeftijd waar de statistische levensverwachting van de schenker nog behoorlijk lang is. Hoe lang men zal leven is echter geen statistiek maar zal voor ieder individueel verschillend zijn. Het is dan ook zeer moeilijk om te bepalen welk deel van het vermogen vrijelijk kan geschonken worden en welk vermogen er nog dient behouden te blijven om de oude dag te financieren. We merken dan ook frequent dat bij schenkingen allerlei mechanismen in de schenking worden ingekapseld, waardoor het voor de schenker mogelijk wordt nog inkomsten uit het geschonken vermogen te verkrijgen er zeggenschap over te behouden en zelfs op een onrechtstreekse manier te kunnen interen op hetgeen door schenking werd overgedragen.

Zulks is niet zonder gevaar. Juridisch dient men te bekijken of de gevolgen van een schenking geen civiele of fiscale ongewenste gevolgen zouden kunnen veroorzaken.

Gezond zijn van geest: een sleutelelement van de schenking en het buitengerechtelijk maandat

Een van de argumenten om snel met schenking te beginnen kan gelegen zijn bij het feit dat men, om over zijn vermogen te kunnen beschikken, men gezond van geest dient te zijn. Hoe ouder men wordt, hoe groter de kans wordt dat aan deze voorwaarde niet meer wordt voldaan waardoor elke verdere planning wordt geblokkeerd.

Sinds de ‘zorgvolmacht’ (1 september 2014) zijn uitwerking heeft gekregen is het mogelijk geworden om binnen de successieplanning een stuk te temporiseren. Deze volmacht laat immers toe om als lastgever één of meerdere lasthebbers aan te stellen die zowel daden van beheer als daden van beschikking kunnen stellen.

Een mandaat voor het dagelijks beheer

Daden van beheer maken het voor de lastgever makkelijk om dagdagelijkse handelingen door de lasthebber te laten stellen. Het gaat hier dan om handelingen voor rekening van de lastgever te stellen inzake afsluiten of opvolgen van huurcontracten, het ontvangen van huurgelden, het behartigen van bancaire aangelegenheden, het afsluiten van de nodige verzekeringen, het herinvesteren van vervallen effecten, vertegenwoordiging tegenover de publieke overheid, …

Een unieke beschermingsregeling

Binnen de organisatie van de successieplanning is echter de mogelijkheid om de lastgever ook de mogelijkheid te geven daden van beschikking te stellen, veel belangrijker. De zorgvolmacht kan de omstandigheden bepalen waarin de lasthebber over kan gaan tot verkoop of zelfs schenking van (roerende of onroerende) goederen. Echtparen zouden kunnen voorzien dat bij onbekwaamheid van de ene partner, een volmacht ontstaat in hoofde voor de andere, waarbij deze de bevoegdheid krijgt eigen of gemeenschappelijk vermogen te schenken aan de erfgenamen. Bij vooroverlijden of wanneer deze echtgenoot zelf onbekwaam zou zijn, kan de bevoegdheid worden toebedeeld aan één of meer, al dan niet gezamenlijk handelende derden, vaak de kinderen/erfgenamen.

De mogelijkheidom er specifieke voorwaarden aan te koppelen

Aan daden van beschikking kunnen voorwaarden worden opgelegd. Zo zou de verkoop of schenking van de woning zou bijvoorbeeld kunnen worden toegestaan wanneer de lastgever op objectief vastgestelde wijze, definitief het pand heeft moeten verlaten om opgenomen te worden in een zorginstelling en de lastgever niet meer geestelijk bekwaam is om zelf nog daden van beschikking te stellen. Bijkomend zou kunnen bepaald worden dat schenkingen van de woning of de hiervoor ontvangen geldsom enkel maar kunnen onder last tot financiering van de huisvesting van de vertegenwoordigde schenker.

Wanneer de volmacht wordt gegeven door gehuwden, dan kan de volmacht eveneens voorzien dat de lasthebber, bij onbekwaamheid van de langstlevende echtgenoot kan beslissen met betrekking tot de toepassing van bepalingen in het huwelijkscontract met betrekking tot toebedeling van het vermogen aan de langstlevende door de werking van een keuzebeding of via een verrekenbeding. Hierdoor wordt opnieuw een mogelijkheid geopend om een meest ideale keuze te maken, waarbij de synergie met de andere bevoegdheden binnen de zorgvolmacht tot een ideale situatie moeten lijden, wat het comfort van de ouder betreft als wat fiscaal optimaal is.

Een goede successieplanning is dan ook gelaagd. Vermogen dat objectief overbodig is zal op een andere manier moeten benaderd worden dan hetgeen waarover de schenker nog moet kunnen beschikken. Er is behoefte in opvolging over de jaren heen én wordt best op een wijze georganiseerd die latere aanpassingen mogelijk houden. Een goede analyse en een correct project bieden zoveel meer zekerheid. De zorgvolmacht is hierin zeker een niet te missen element.

Patrick Moonen
Director Competence Center
PROGENTIS NV