Het passief van de nalatenschap

Wie is gehouden tot de betaling van het passief van de nalatenschap ?

Bij het openvallen van een nalatenschap zijn de erfgenamen de erfopvolgers. Zij hebben in principe drie mogelijkheden. De nalatenschap aanvaarden, ze verwerpen of wat zelfs steeds verplicht is zo er minderjarige erfgenamen zijn, aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving. In deze laatste hypothese wordt de beslissing om te aanvaarden uitgesteld totdat een balans van activa en passiva is opgemaakt. Wanneer deze positief blijkt zal de erfgenaam tot aanvaarding overgaan. Het zijn de erfgenamen die aanvaardt hebben die gehouden zijn tot de betaling van het passief.

Er kan ook afgeweken worden van de wettelijke devolutie door het opmaken van een testament. De algemene legataris is, bij aanvaarding van het testament, net zoals de aanvaardende wettelijke erfgenaam gehouden tot betaling van het passief. De verkrijger van een legaat onder bijzondere titel, (een bepaald schilderij, een auto, een bepaald bedrag, …) is niet gehouden tot bijdrage in het passief.

Wanneer een erfgenaam of legataris gehouden is tot bijdrage in het passief, zal die bijdrage zich verhouden tot wat deze uit de nalatenschap verkrijgt. Een erflater met drie kinderen die elk 1/3 van de nalatenschap verkrijgen, zullen ook elk voor 1/3 gehouden zijn tot het passief. De echtgenote die het vruchtgebruik verkrijgt en dit vruchtgebruik wordt gewaardeerd op de helft van de waarde van de nalatenschap, zal ook voor de helft het passief moeten dragen. De blote eigenaars verdelen de andere helft per hoofd.

Eenvoudig, … maar toch

Men is gehouden tot het passief in dezelfde mate dat men ook tot het actief van de nalatenschap komt. Maar niet alle toebedelingen die na het overlijden plaats vinden, behoren tot de nalatenschap.

Voordat de nalatenschap open valt, zal bij gehuwden, het huwelijk moeten ontbonden worden. Toebedelingen aan de langstlevende der echtgenoten zullen gebeuren conform de bepalingen van het huwelijkscontract. Uitkeringen vanuit een levensverzekering vormen dan wel een toekenning naar aanleiding van het overlijden maar behoren in principe niet tot de nalatenschap. Op die manier kan het gebeuren dat een behoorlijk deel van het actief aan een persoon toebedeeld wordt zonder dat dit juridisch een deel van het actief van de nalatenschap vormt. A rato van het vermogen dat op deze manier wordt toebedeeld, moet dan ook niet bijgedragen worden in het passief van de nalatenschap.

Voorkom ongewenste scheeftrekkingen

Een keuzebeding in een huwelijkscontract heeft vaak de bedoeling om de langstlevende in de mogelijkheid te stellen om zich (tot zelfs de gehele) huwgemeenschap te laten toevallen, dit om de oude dag te kunnen financieren. Maar bepaalt het contract ook dat wanneer de langstlevende zich vermogen toe-eigent, ook een zelfde deel van het passief moet toebedeeld worden of laat het contract de mogelijkheid enkel de lusten te nemen en de lasten af te schuiven op de nalatenschap en dus ook de andere erfgenamen ? Of werd er ook rekening gehouden met het feit dat de erfgenamen die een blote eigendom verkrijgen wel gehouden zijn tot betaling van hun deel van het passief. Door de schuld conventioneel toe te bedelen aan de vruchtgebruiker, plant men op voorhand dat degene die de cash heeft, ook de schuld kan dragen.

Een krediet indekken door middel van een levensverzekering is een goed idee. Vader voorziet dat het krediet van 100.000 EUR bij zijn mogelijks overlijden zal kunnen worden terugbetaald door middel van een uitkering van een levensverzekering waarvan de echtgenote de begunstigde is. Maar de schuld (het passief) zal gedragen moeten worden door alle erfgenamen. Zij moeten in zulke situatie maar hopen dat moeder hun deel van de schuld toch maar zal betalen. Beter ware om elk van de erfgenamen een uitkering te laten toekomen a rato van hun gehoudenheid tot het passief ofwel er voor te zorgen bijvoorbeeld via het huwelijkscontract, dat de schuld ten laste komt van de langstlevende echtgenote, die dan met de uitkering het saldo kan aflossen.

Een correcte planning houdt dan ook niet enkel rekening met wie welk deel van het actief moet toebedeeld krijgen maar ook dat het passief terecht komt op de schouders die de mogelijkheid hebben en geacht worden dit passief te dragen.

Patrick Moonen
Director Competence Center
PROGENTIS NV